Online inschrijven of bestellen
HET MAURUSPAD - BAVIKHOVE
 

mp01tit.gif

lengte wandeling: 10,6 km.
vertrekplaats: aan de kerk te Bavikhove

een wandeling in en door Bavikhove

Deze wandeling werd indertijd door de wergroep Vakantiegenoegens, in samenwerking met de arrondissementele wandelclub, uitgewerkt. Het Mauruspad werd geopend door de Heer Palmer Rosseel, toen bestendig afgevaardigde van West-Vlaanderen, en ingewandeld op 19 oktober 1980. Meermaals werd de bewegwijzering gerestaureerd, de laatste keer echter nu al weer bijna 10 jaar geleden. De wergroep ging ter ziele, maar blijft verder leven o.a. binnen de KWB van Bavikhove. Het gros van de toenmalige werkgroep is immers ook bestuurslid van KWB, en is dit gebleven. En binnen de KWB promoten we nu eenmaal ook gezonde en betaalbare ontspanning.

DE MAURUSVERERING

mp03alt.jpg
figuur 1 - H. Maurus boven het altaar van de rechter zijbeuk

Vanwaar de naam 'Mauruspad' ? De wandeling vertrekt vanaf de kerk. De patroon daarvan is weliswaar St.-Amand, maar de 'broodwinner' is eigenlijk altijd Sint-Maurus geweest. De legende wil dat deze heilige een leerling van de H. Benedictus was. Hij zou onder andere zijn medebroeder Placidus op een mirakuleuze wijze van de verdrinkingsdood gered hebben. Daarvan getuigt nog het retabel op het hoog-altaar. Dat feit zal er wel de aanleiding toe geweest zijn dat hij werd aanroepen tegen waterzucht, reumatiek en siatica. Later is die H. Maurus in de legende verward geworden met een gelijknamige Franse abt en zo zijn die twee als één heilige de geschiedenis ingegaan.
 

Maurus genas ook verschillende zieken tijdens zijn leven. Daardoor werd hij de patroon tegen onder andere kanker, huidziekten en gezwellen. Hij verloste ook bezetenen, vandaar dat men hem meestal afgebeeld ziet terwijl hij de duivel met de voet verplettert. Bij het borstbeeld te Bavikhove kon men het duiveltje niet onder de voet van de heilige plaatsen, en men heeft het duiveltje dan maar aan de elleboog vastgemaakt.

Sint-Maurus was eertijds een heel populaire heilige. In de jaren 1700, en nog tot in 1873, wanneer men de kerk van Bavikhove vermeerderde en uitzette naar het westen, had Sint-Maurus hier een eigen kapelletje bij de ingang. Langzamerhand groeide de devotie uit tot een bedevaart met wisselend succes in de loop der jaren.

E.H. Mattheeuws, die hier in 1939 pastoor werd, heeft veel gedaan voor de heropleving van de bedevaart. Zijn opvolger, pastoor Pieters, liet rond het kerkhof de fraaie, kunstige kapelletjes oprichten, waarop de wonderen van St.-Maurus afgebeeld staan. Daarlangs gebeurt nu de 'ommegang' van de pelgrims. Zij gaan één of driemaal rond de kerk en blijven bij iedere statie een tientje van hun paternoster bidden. Die ommegang gebeurt meestal tijdens de noveen ter ere van de H. Maurus en die duurt van de eerste zondag tot de maandag na de tweede zondag van juli. De noveen wordt gesloten met de plechtige avondmis, waarna vroeger de Bavikhovenaars hun Maurus officieel weer 'in zijn kot staken' door in de meeste herbergen van het dorp nog een volle aflaat te gaan verdienen. Spijtig genoeg wordt die traditie nu enkel nog door één grote Bavikhoofse familie in ere gehouden.

HET MAURUSPAD

mp02kerk.jpg
figuur 2 - toren van de St.-Amanduskerk

mp04bruy.jpg
figuur 3 - café Den Bruyel

mp05olvh.jpg
figuur 4 - kapelletje van O.L.V. van Halle

mp06hoet.jpg
figuur 5 - hoeve Ter Triest

mp09hoed.jpg
figuur 6 - hoeve Demarez

mp07asse.jpg
figuur 7 - Asselstraat

mp08krba.jpg
figuur 8 - kruispunt Bavikhoofsestraat - Afspanningstraat

 

De wandeling start op de ruime parking aan de kerk (1, 2). Oostwaarts stappen we de Bruyelstraat in (3). Het eerste gedeelte van die straat bestaat uit een beton-weg, gaat over een aardeweg en vervolgens in een verhard weggetje dat afdaalt naar de vallei van de Plaatse-beek. Aan die beek werden in 1976 verbredingswerken uitgevoerd en de natuurlijke loop werd gewijzigd door rechttrekkingen. Dat men niet ongestraft de natuur kan dwingen van haar normaal patroon af te wijken wordt hier overduidelijk bewezen. Rechts van de nieuwe brug zien we hoe de oeverversterkingen het volledig begeven hebben, en dat niettegenstaande herhaalde herstellingen. Door het verleggen van de beek werden evenwel enkele mooie knotwilgen gespaard, die als landschappelijk schoon geklasseerd zijn.

We klimmen nu naar de herberg 'Den Bruyel', waarvan het moderne uithangbord verkeerdelijk de naam 'Café Brugel' (4) vermeldt. Voorbij het café en de onbewoonbaar verklaarde krotwoning komen we in de Tweede Aardstraat. Die volgen we verder in oostelijke richting (5).

Aan het kruispunt met de Eerste Aardstraat staat de kapel ter ere van O.-L.-Vrouw-van -Halle. Jaarlijks trekken op de tweede zondag van mei vele Bavikhovenaars, waaronder een groep te voet, naar die gekende bedevaartplaats in de provincie Brabant. We volgen de Eerste Aardstraat in noordelijke richting en zijn op de Streuvelsroute. Aan beide kanten van die landbouwweg liggen uitgestrekte vruchtbare akkers (6). In de eerste wereldoorlog gebruikten de Duitsers de akkers links halverwege de weg als vliegveld.

We komen nu aan de Hoogstraat en draaien die rechts in. Na 100 m nemen we de straat links. Dat is opnieuw de Eerste Aardstraat (7). Voorbij de tweede bocht komen we aan het vlasbedrijf met roterij van de gebroeders Coorevits. Nu is hier ook een transportfirma gevestigd. Voorbij het nieuwe huis links maakte in 1944 een geallieerd transportvuegtuig een noodlanding. We wandelen altijd maar rechtdoor op deze rustige weg en zien weldra voor ons de gebouwen van de hoeve Ter Triest, ten onrechte ook wel eens Kapelhoeve genoemd.

Bij de kapel aan het begin van de toegangsweg draaien we naar links en komen zo in de Oostrozebekestraat. Hier verlaten we de Streuvelsroute en gaan rechtdoor. Die straat vormt de grensscheiding tussen Bavikhove en Hulste en is ook opgenomen in het Muizelmolenpad. Bij de weldra volgende wegsplitsing is het huis omringd met linden de vroeger goed gekende herberg 'De Voyageur' (8). We draaien de straat links in, genaamd Helleput. Van hieruit zien we de kerktorens van Bavikhove, Hulste en Harelbeke en de twee hoge witte schouwen van de elektriciteitscentrale van de WVEM. Rechts achter ons zien we ook de statige Muizelmolen. Links voor ons staan de serres van het tuinbouwbedrijf Tassaert. Voorbij de bocht naar rechts en de hoeve Maes bevond zich vroeger de Helleput. Dat waren sompige weiden met middenin een waterplas met stekelbaarsjes, kikkers en salamanders. Dit behoort helaas tot de verleden tijd. Aan het einde van de Helleput staat rechts een kapelletje op de plaats waar vele jaren terug een mooie linde groeide (9).

We bereiken nu de betonweg en dwarsen die. We volgen de aardeweg die leidt naar de hoeve Demarez, eigendom van het OCMW - Kortrijk (10).

Op het einde moeten we links afslaan, maar we stappen toch nog eerst even door om de oude toegangspoort tot de hoeve te bewonderen. De met afbraakmaterialen verharde weg die we nu volgen is de oude trambedding van de lijn Aarsele - Kortrijk.

We komen terecht op de wijk 't Hoge, in de Haring-straat. We volgen die naar rechts en wanneer we naar links kijken, zien we het sportcentrum en de nieuwe woonwijk Koeksken.

Achtereenvolgens komen we voorbij het heftruckbedrijf Duma, de hoeve Holvoet en de hoeve Vanoverschelde (11). We stappen hier eveneens over de Plaatsebeek, die we bij het begin van de tocht al tegenkwamen. Aan het kruispunt met de Vondelstraat stond vroeger op de rechterhoek een kapel. Die is echter, tijdens een periode dat de Haringstraat als omlegging gebruikt werd, als verkeersslachtotfer gevallen en niet meer opnieuw gebouwd. We stappen rechtdoor en bereiken een goed onderhouden wit huis midden bloemenperkjes, de voormalige herberg 't Eetje. Dit was destijds goed gekend bij de hondenliefhebbers, want daar was een dressuurdub gevestigd (12). We volgen nu links de weg Hulste - Kuurne en slaan onmiddellijk weer links in. Dit is de Asselstraat

Na een driehonderdtal meter zien we links van ons de hoeve Vandeputte, met verderop een kapel (13).

Zo komen we aan de Vierkeerstraat die we dwarsen. Het hoekhuis links heette vroeger 'De Vierkeer', nog een van de zovele verdwenen landelijke herbergen. Nu belanden we via een aardeweg in de vallei van de Vaernewijkbeek. Aan de hofstede Demarez - vroeger Vercruysse - (14) zien we langs de beek nog resten van een watermolen. Gekomen in het rechte stuk weg zien we voor ons de elektriciteitscentrale en een zone voor industrie. Op het einde van de aardeweg nemen we links de Bavikhoofsestraat en 100 m verder gaan we rechts in de Afspanningstraat.
De wijk is bekend onder de naam 'Zwijnsteert' (15, 16). Het hoekhuis was vroeger het café 'De afspanning', en het laatste huis links 'De Warande'. Langs een wandelweg en boven de ingekokerde Vaernewijkbeek draaien we omheen de centrale en komen aan de Leie. We volgen de trekweg naar links (17). Op die trekweg stapten vroeger de 'ketsers' met hun paarden die de schepen voorttrokken.

Na een tijd verlaten we het jaagpad, de Kervijnstraat in(18). Hier zien we voor ons het champignonbedrijf Lesage. We volgen die straat en bemerken wat verder links het plasticbedrijf Plastibert van de gebroeders Berton. Weldra bereiken we nu weer Bavikhovedorp en komen we aan De Gilde waar een fris pintje na die wandeling zeker zal smaken.

Wie het laatste stuk wenst weg te laten kan, bij het bereiken van de Afspanningstraat, verder de Bavikhoofsestraat volgen en zo rechtdoor naar Bavikhovedorp gaan.

Een tweede mogelijkheid is de aardeweg rechts nemen, juist voorbij de Afspanningstraat. Bij het kapelletje stapt men dan links, en onmiddellijk weer rechts door de Tuinwijk. Zo belandt men eveneens in de Kervijnstraat die links naar Bavikhovedorp leidt.

 HISTORISCHE SPROKKELS ONDERWEG

Heel wat plekjes op ons Maurustraject zijn een ideale kapstok om een brokje geschiedenis aan op te hangen. Het is er ons hier allicht niet om te doen een volledig historisch overzicht te geven van de gemeente. We willen alleen even hier en daar wat stof wegblazen dat in de loop der tijden op Bavikhoves verleden kwam te liggen.

1 Over de Maurusverering hadden we het al in een andere rubriek. Nu eens het kerkgebouw zelf. De St.-Amanduskerk moet gebouwd geworden zijn in de l3de eeuw. In de basis van de toren is nog een romaanse puntgevel in Doornikse natuursteen verwerkt. Diezelfde natuursteen vinden we ook terug in de basis van het koor en het voorste gedeelte van het kerkschip. Tijdens de godsdienstige troebelen op het einde van de 16de eeuw werd de kerk waarschijnlijk deerlijk toegetakeld, zodat ze daarna in de eerste jaren van de l7de eeuw weer opgebouwd moest worden. De toren zelf is nog in laatgotiek. In 1872 - 73 werd het gebouw met 2 traveeën naar het westen uitgebreid (duidelijk te zien op de buitenmuur). In 1889-90 tenslotte werden zowel koor, daken als westgevel grondig in neogotische stijl vernieuwd. Sinds die verbouwing heeft onze kerk haar huidig uitzicht behouden.
2 Aan het interieur van de kerk zit nog een leuke anekdote vast. Het zal de bezoeker opvallen dat op de communiebank de twee 'stenen tafels' staan gesculpteerd, maar dat daarop het tiende gebod ontbreekt. De Hulstenaar die de communiebank daar in 1874 plaatste zou door zijn opdrachtgevers namelijk niet volledig betaald geworden zijn voor zijn werk. Vandaar dat hij ze wellicht de levieten wou lezen door het 10de gebod, 'begeer niemands goed', achterwege te laten.
3 Als we de kerk verlaten stappen we de Bruyelstraat in. Tot voor 25 jaar was dat een dubbele aardeweg met een open sloot in het midden. De pastorie is een gebouw uit 1865. Het klooster, althans het oudste gedeelte daarvan, kwam twee jaar later tot stand, ook onder pastoor Leo Ide.
4 Over de Plaatsebeek (op een 18de eeuwse kaart nog Bruwelbeke) gaan we naar de herberg 'De Bruyel'. 'Het Bruyelken' is één van de zes herbergen die Bavikhove telde in 1779. Volgens de aangifte werd daar toen al sinds 45 jaar bier getapt. De herberg droeg toen als uithangbord 'de dobbel roose'. We komen zo de Tweede Aardstraat opgestapt, die op een 18de-eeuwse kaart nog heet 'de straete naar den Dyghembosch'.
5 Net voor we het kapelletje van O.-L.-Vrouw-van Halle (opgericht in 1959) bereiken, zien we rechts een straatje dat vroeger helemaal uitgaf op de Leie. Daar was een aanlegplaats voor schepen, een 'aard', maar die verkeerde in een gehavende toestand, vandaar dat die plek de naam 'quaet aerdeken' meekreeg.
6 Wanneer we in de Eerste Aardstraat naar de Hoogstraat toe wandelen, zien we rechts in de diepte de Hofstede Donckele, die vroeger 'Te Capelle' heette, en waar nu nog resten van een omwalling zijn.
7 Eenmaal over de Hoogstraat belanden we in het tweede gedeelte van de Eerste Aardstraat. Die wijk werd reeds in de l8de eeuw 'De Carels' genoemd. De naam 'Karelshoek' kent elke Bavikhovenaar nog. De straat mondt uit op de hoeve Vromant, die zich bevindt op de vroegere heerlijkheid 'Ter Triest'. Het woonhuis staat op een verhoging van het terrein (of mote) en had vroeger een afzonderlijke omwalling. De O.-L.-Vrouwkapelbij de ingang van de dreef werd opgericht in 1958 (100 jaar na de verschijning van O.-L.-Vrouw te Lourdes).
8 We stappen nu verder links, en eer we dan weer links de Helleput ingaan zien we rechts een huis met linden. Dat was vroeger de herberg 'De voyageur'. Daarachter ligt een klein bosje dat in de 17de eeuw 'Papenbosch' genoemd werd.
9 De Helleput zelf mondt uit op de Vlietestraat. Op dit raakpunt was vroeger de vierschaar te vinden van de heerlijkheid 'Ten Aerde', die zich langs de Helleput over heel wat percelen land uitstrekte.
10 We gaan naar de hoeve Demarez toe. Wie die wil betreden moet eerst onder een toegangspoort door. In de voorgevel van de schuur is nog een merkwaardig oud O.-L.-Vrouwkapelletje te zien. In de muren van het woonhuis zijn ook sporen van vakwerkbouw. Vroeger was de hoeve eigendom van het O.-L. Vrouwhospitaal te Kortrijk.
11 In de Haringstraat laten we ons naar beneden glijden voorbij de hotstede Vanoverschelde. De oude benaming ervan werd nog niet gevonden.
12 Waar de Haringstraat de Kuurnsestraat ontmoet, krijgen we op de rechtse hoek een wit huis te zien, tot voor enkele jaren de herberg ' 't Eetje'. In 1779 wordt ze al vermeld als 'Het Heetjen' met een koevoet als uithangbord. Bij het begin van deze eeuw had die herberg twee toegangsdeuren die respectievelijk 'Het Eetjen' en 'de koevoet' als uithangbord droegen.
13 Zo belanden we in de Asselstraat. Die vertoonde anderhalve eeuw geleden al vrij veel bewoning in het gedeelte dicht bij de Kuurnsestraat. Net bij de bocht naar rechts loopt links een dreef naar de hoeve Vandeputte, waarschijnlijk de zetel van de vroegere heerlijkheid 'Vaernewijk', die tot voor de Franse revolutie afhing van het kasteel van Ooigem. De oude hoeve stond tot ca 1850 in de boomgaard net achter het nog bestaande kapelletje.
14 Eens de Vierkeerstraat gedwarst, bemerken we de hofstede Demarez met het crucifix, de oude gebouwen en de oude hoevepoort.
Voor 1790 kwamen de inkomsten van de grondrenten ten goede aan de kapel 'St.-Pieters-in-de-crypte' van de Harelbeekse kapittelkerk. Men kon er de kapel mee onderhouden en de kapelaan betalen die er de mis opdroeg.
15 Na een klein stukje Bavikhoofsestraat stappen we de Afspanningstraat in. De straat werd al heel vroeg bewoond, en nu nog wordt de wijk in de volksmond 'Zwijnsteert' genoemd. Met zwijn (zwin is vaargeul) wordt hier de Vaernewijckbeek bedoeld. De 'staart' kan wijzen op de kronkelende loop van de beek, of op het feit dat ze daar op haar einde is, in de Leie terechtkomt. Die beek werd tot in de l8de eeuw ook vaak 'Swembeke' geheten. In 1190 al wordt daarop een watermolen vermeld.
16 Links van de monding van de beek in de Leie droegen een paar meersen en percelen land typische toponiemen, namelijk 'Peerden meersch', 'Soetemeersch', ' 't Hoflant'.en 'Duyvestuck'.
17 Wandelend op het jaagpad bemerken we links de hoeve 'Hoog Hemelrijk', die in juli 1744 door Franse troepen werd geplunderd en toen door brandstichting grondig werd verwoest.
18 De straat die ons weer naar ons uitgangspunt brengt, de Kervijnstraat, kende voor 1850 slechts één woning, en wel de hofstede, vroeger uitgebaat door Petrus Parmentier (nu woning A. Maertens). Ze kreeg ook wel de naam Kasteelhof, Riddershof of Bavo's hoeve.

wandelplan

Bron: de brochure 'HET MAURUSPAD Bavikhove' van Vakantiegenoegens.